عنوان

قواعد عام فقه و کاربرد آن در حقوق خانواده

نویسنده: منیره حیدری

استاد راهنما: هادی فنایی

استاد مشاور:  علی عباسی

استاد داور: منذر حکیم

تاریخ دفاع: 26/9/94

واژگان كليدي: قواعد، قواعد فقه، قواعد عام، قواعد خاص، حقوق خانواده.

چكيده

خانواده مهم‌ترين نهاد اجتماعي است و جايگاه مهمي در اسلام دارد. دانش فقه مشتمل بر قوانين و مقررات گوناگوني در خصوص اين نهاد اجتماعي است كه در آن، همه‌ي نيازهاي بشر پيش‌بيني شده است.يكي از راه‌هاي فهم و استنباط قوانين مربوط به خانواده، مراجعه به قواعد فقهي است.مراد از قواعد عام فقه، آن دسته از قواعدي است كه اختصاص به يك باب خاص ندارد و مشتمل بر ابواب مختلف فقه مي‌شود، مثل قاعده لاضرر كه هم در معاملات و هم در عبادات كاربرد دارند. در مقابل قاعده‌اي مثل طهارت، به باب خاصي يعني عبادات اختصاص دارد. در خصوص قواعد فقهي خانواده هم مي‌توان آن‌ها را به دو دسته‌ي اختصاصي و عام تقسيم كرد. مراد از قواعد فقهي عام، قواعدي هستند كه علاوه بر مناسبات اعضاي خانواده در ديگر معاملات يا عبادات كاربرد دارند؛ مانند قاعده‌ي «لاضرر»، «لاجرح»، «شروط»، «غرور» و … .

در اين تحقيق پس از تبيين مفهوم قواعد فقه و فرق آن با ساير قواعد و شناساندنِ قواعد عام مرتبط با حقوق خانواده و مشخص كردنِ كاربرد آن‌ها در حقوق خانواده، به كمك حقوق مربوط به خانواده رفته‌ايم و دانستيم شناخت گستره كاربرد قواعد فقه در حوزه‌ي حقوق خانواده در شكل‌گيري نظريات حقوقي و رويه قضايي مؤثر مي‌افتد.