گزارش انجمن جلسه سوم

سیرمطالعاتی: وحی

استاد: حمید شهسواری

تاریخ: 9/12/95

در این جلسه استاد شهسواری به اشکالات طلاب در مورد شیوه برگزاری سیر مطالعاتی پاسخ دادند . همچنین سیر جدید را با عنوان “وحی” آغاز نموده، با معرفی منابع مربوط برگزاری سیر را به عهده طلاب نهادند.

فایده تشکیل سیر مطالعاتی: یکی از مهمترین ویژگی های سیر مطالعاتی در این است که باید خواندنی باشد و از آن چیزی فهمیده شود نه اینکه صرفا برای نمره خوانده شودوبعد از مدتی به فراموشی سپرده شود.معمولا نفرات برتر کنکور در آینده افراد شاخص و اثرگذاری در یک رشته نخواهندبود. کما اینکه رئیس جمهورها و وزرا هیچ کدام اینگونه نبودند. نکته دیگر در سیر مطالعاتی این است که بحث مورد نظر دغدغه ذهنی فرد راتشکیل دهدیعنی بعداز خواندن آن بحث، خود صاحب نظر شود و همین که فراتر از آنچه که در کتاب گفته بفهمد کافی است و لزوما نیاز نیست که به نتیجه دست پیدا کند. مثل جبر و اختیاروقضاو قدر.

ساختار سیر مطالعاتی:

سیرمطالعاتی بر دو اصل استوار است:

اصل اول: استفاده از منابع متعدد،یعنی اگر گروه متشکل از 7 نفر است حداقل باید از 5 منبع  مورد مطالعه قرار گیرد اما بایک سرفصل خاص، که این سرفصل خاص در منابع متعدد مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد.

اصل دوم، نباید منبع محور باشیم بلکه باید سرفصل محور باشیم،بعد از انتخاب یک موضوع خاص مطالعه کننده آزاد است و می تواند از هر منبعی استفاده کند نه اینکه فقط به یک منبع خاص رجوع کند. در نهایت هم اندخته های خود را در کلاس ارائه دهد.

نظریه دکتر سروش: ایشان معتقد است که  ما فرشته وحی ای به عنوان یک موجود خارجی نداریم، پیامبر(صل الله علیه وآله) یک نابغه بوده و دریافت های عرفانی خودشان بوده.ایشان نمی گوید که حضرت، پیامبر نبوده،بلکه می گوید پیامبر(صل الله علیه وآله) شخص مستعدی بوده که می توانسته وحی را دریافت کند ولو اینکه واسطه ای نباشد. این واسطه ها چیزی است مفروض شده تا مابتوانیم بحث را باور کنیم، مثل داستان های کودکانه.ایشان همچنین در مورد عصمت و غیبت و موضوعات شبیه به این ها همینگونه نظر می دهد، به عنوان مثال در مورد عصمت می گوید،عصمت چیز خاصی نیست در واقع یک تحلیل عقلایی خیلی خیلی قوی و متفاوت از دیگران است و اینکه می گوییم ائمه (علیهم السلام)معصوم هستند یعنی از تحلیل عقلایی خیلی بالایی برخوردارند و اصلا قابل مقایسه باافراد عادی نیستند.ایشان همچنین افزودند که اگر کسی این تعریف را قبول نداشته باشد ناگزیرباید نقطه مقابل آن را بپذیرد.یعنی این افراد مثل ماشین کنترلی هستند که تا بخواهند به خطا روند یک عاملی خارج از درونشان جلوی خطای آنهارا می گیرد.اگر انسان بخواهد اینگونه معصوم باشد که اصلا معصوم نباشد بهتر است. این چه هنری است که انسان وقتی میخواهد خطاکند چیزی یا کسی جلوی خطای اورا بگیرد.

خداوند در قرآن کریم می فرماید: «قُل رَبِ زِدنی عِلما»(بگو خدایا علم مرا زیاد کن) نتیجه میگیریم که اگر پیامبر (صل الله علیه وآله) علمشان کامل بود چه معنی داشت که از خدا بخواهد که علم اورا زیاد کند؟ مثل اینکه یک لیوان پرازآب باشد در این صورت معنی ندارد که از کسی بخواهیم که آن را پر آب کند.

اگر نظریه دکتر سروش درست باشد یعنی ما هیچ فرشته ای نداریم؟ نه میکائیل، نه اسرافیل و نه فرشتگان دیگر.از نظر ایشان کل آیات مربوط به فرشتگان تعبیر عرفانی دارد و آنها موجودات واقعی و خارجی نیستند.درحالی که باید بگوییم این حرف ها حقیقت ندارد.

منابع مطالعاتی معرفی شده: افق وحی (محمد محسن حسینی تهرانی)؛ مسأله وحی و پاسخ به شبهات آن (حسین علوی مهر)؛ وحی و نبوت در قرآن (جوادی  آملی)؛ تحلیل وحی از دیدگاه اسلام و مسیحیت( محمد باقر سعیدی روشن)